Trifonlu kelepçe, bir boruyu veya hortumu sabitlemek, birleştirmek veya bağlamak için kullanılan bir tür kelepçe sistemidir. Günümüzde sıkça yararlandığımız mutfak ve banyo tesisatlarında, otomobillerde ve endüstride sıkça kullanılmaktadır. Bazı farklı çeşitleri ve kullanım farklılıklarına göre özelleştirmeleri mevcuttur. Trifonlu kelepçe hakkında bilgi sahibi olmak için türlerini ve işlevlerini de bilmek gerekir.

TRİFONLU KELEPÇE NEDİR

Tirfonlu kelepçe, bağlantı yapılan birçok hortum veya boruyu, çıkarılması gereken zamana kadar sabit tutan, sızdırmazlığını garanti altına alan, bağlantı noktasını darbelere karşı koruyan ve yapısıyla kolay biçimde takılıp çıkarılabilen kelepçe sistemidir. Üzerinde bulunan izole lastiği veya muadil bir malzemeyle titreşim önleme özelliğini de bünyesinde barındırır. 

Kelepçe sayesinde önce bağlantının güvenliği koruma altına alınır, daha sonra bağlantının sabit durması istenen noktaya tutturulur. Böylece tesisat ya da hortum bağlantısı dış etkenlere ve istenmeyen müdahalelere karşı korunaklı hale gelmiş olur. Bu tutturmayı sağlayan vida veya adaptör sebebiyle ‘trifon’ adı verilmiştir. Genellikle bir dübel kullanımını zorunlu kılar.

Bazı modelleri boruları yatay şekilde tavana asılı halde tutabilen yapıda üretilirken bazı türleri ise dikey duvara sabitlemek için kullanılır.

EN YAYGIN KELEPÇE TÜRLERİ

Bazı kelepçe türleri gündelik hayatımızda zaman geçirdiğimiz her mekânda yer alırken bazıları daha özel görevlerle endüstriyel alanlarda ve ürünlerde yer alır. En sık kullanılan kelepçe türleri şöyle özetlenebilir:

• Somunlu – Somunsuz

• Kombi Somunlu

• Lastiksiz Kombi Somunlu 

• Paslanmaz- Somunlu

• Lastiksiz Paslanmaz- Somunlu 

• Ağır Yük Taşıyıcı Kelepçe

• Ağır Yük Taşıyıcı Lastiksiz Kelepçe

• Ağır Yük Maşonlu Kelepçe

• Ağır Yük Maşonlu Lastiksiz Kelepçe 

• Geniş Ağır Yük Kafalı Kelepçe

• Sprinkler (Armut) Kelepçe

• Uzun Sprinkler Kelepçe

• PVC Boru Kelepçesi

• Somunlu Sessiz Kelepçe

• Trifonlu Sessiz Kelepçe

• Somunlu Havalandırma Kelepçesi

• Lastiksiz Somunlu Havalandırma Kelepçesi

• Yan Askılı Havalandırma Kelepçesi

• Lastiksiz Yan Askılı Havalandırma Kelepçesi

• Trifonlu Kare Kelepçe

• Trifonsuz Kare Kelepçe

• Baca Kelepçesi

• Solar Kelepçe

Lastikli kelepçe modellerinin tümünde kullanılan lastik malzemenin EPDM olmasına dikkat edilmelidir. EPDM; asit, su, oksijen ve dişer dış etkenlere karşı dayanıklı ve güvenilirliğini kanıtlamış bir malzeme türüdür. Eksi 45 santigrat derece ile artı 150 santigrat derece ısı aralığında bile yapısını bozulmadan koruyabilmektedir.

Bu türlerden bazıları bazıları belli faaliyetlerle özdeşleştiği için doğrudan isim verilmiş ve dile yerleşmiştir. Örneğin hem tedarikçi hem de tesisat konusunda uzman kişiler ‘’trifonlu doğalgaz kelepçesi’’ ya da ‘’trifonlu boru kelepçesi’’ denediğinde aynı ölçülerden bahsettiklerini bilmektedir.

TRİFONLU KELEPÇE NEREDE KULLANILIR?

Trifonlu kelepçeler, endüstriyel ve ticari uygulamaların çok önemli bileşenlerindendir. Sağlamlık, dayanıklılık ve kolay montaj imkânı gibi avantajlar bu bileşenin birçok sektörde yaygın biçimde kullanılmasını sağlamıştır. En yoğun kullanım alanları ise aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Boru Tesisatları:

Trifonlu boru kelepçesi, su tesisatları, gaz boruları ve diğer boru sistemlerinde boruları sabitlemek ve desteklemek için kullanılır.  Doğalgaz boru kelepçesi bunlardan en yaygın kullanım alanı olarak ifade edilebilir.

Otomotiv Sektörü:

Otomotiv endüstrisinde, trifonlu kelepçeler, egzoz sistemleri, hava girişleri ve diğer boru bağlantıları için kullanılır. Bazı özelleştirmeleri mevcuttur.

İnşaat ve Mimarlık Projeleri:

İnşaat sektöründe, trifonlu kelepçeler, çeşitli yapı elemanlarını bir araya getirmek ve sabitlemek gibi birçok görev için yaygın olarak kullanılır.

Endüstriyel Makineler:

Fabrikalarda ve endüstriyel tesislerde, trifonlu kelepçeler, makinelerdeki boru ve hortum bağlantılarını güvenli bir şekilde sağlamak ve sabit olduğundan emin olmak için kullanılır.

Su ve Atık Su Tesisatları:

Su dağıtım sistemlerinde ve atık su tesisatlarında, trifonlu boru kelepçesi boru bağlantılarını güvenli bir şekilde sabitlemek ve desteklemek amacıyla kullanılır.

Havalandırma ve Klima Sistemleri:

HVAC (Isıtma, Havalandırma ve Klima) sistemlerinde trifonlu kelepçeler, hava kanalları ve boruların montajı için tercih edilir.

Enerji Santralleri:

Elektrik santralleri, nükleer santraller ve diğer enerji tesislerinde, trifonlu kelepçeler, çeşitli boru sistemlerini desteklemek ve sabitlemek için oldukça önemlidir. 

Denizcilik ve Gemiler:

Denizcilik sektöründe, gemi inşaatı ve bakımında da trifonlu kelepçe kullanımına başvurulur. Deniz suyuna dayanıklı malzemelerle yapılan özel kelepçeler, gemi tesisatlarında yaygın olarak kullanılır.

TRİFONLU KELEPÇE ÇEŞİTLERİ

Genellikle çelik, galvanizli çelik ya da en az bunlar kadar dayanıklı materyallerden trifonlu kelepçe üretimi yaygındır. Birçok türü bulunan bu ürün, malzemenin yanında; kaplama türü, uygulama alanı ve bağlantı mekanizmasındaki farklılıklara göre sınıflandırılabilir:

1. Malzeme Türü:

• Paslanmaz Çelik Trifonlu Kelepçeler: Paslanmaz çelikten imal edilen kelepçeler, dayanıklılık ve korozyon direnci sağlar. Özellikle endüstriyel ortamlarda tercih edilir. Maliyet açısından diğer alternatiflere göre yüksek tarafta kalır.

• Galvanizli Çelik Trifonlu Kelepçeler: Galvaniz kaplama, çelik malzemeyi korozyona karşı korur. Bu tür kelepçeler genellikle dış mekân uygulamalarında kullanılır. Uzun yıllar güvenle kullanım sağlamak için tasarlanmıştır.

2. Kaplama Türü:

• Zink Kaplama Trifonlu Kelepçeler: Zink kaplama, kelepçenin dayanıklılığını artırır ve korozyona karşı ek bir koruma sağlar. Dış etkilerin yoğun olduğu konumlar için idealdir.

• Epoksi Kaplama Trifonlu Kelepçeler: Epoksi kaplama, kelepçenin renk seçeneklerini artırır ve özel uygulamalarda tercih edilebilir. Genellikle konsept ve özelleştirilmiş sistemlerde kullanılmak üzere imal edilir. Renk ve üretim sıklığı ile tedarik kolaylığına bağlı olarak maliyet üzerinde ciddi etkiye sahip olabilir.

3. Uygulama Alanı:

• Otomotiv Trifonlu Kelepçeler: Otomotiv sektöründe kullanılan özel tasarımlara sahip kelepçelerdir. Bazı kablo ve önemli devrelerin korunduğu hortumları sabitlemek için kulanılır. Bu tür kelepçelerde farklı bağlantılar için farklı renk seçenekleri bir dil oluşturabilir. Elektrik hortumları için bir renk kullanılırken klima gazı gibi akışkan sıvılar için başka bir renk kullanılabilmektedir. Bu uygulamanın amacı tamir, bakım ve onarım işlemlerinde kolaylık sağlamasıdır.

• Endüstriyel Trifonlu Kelepçeler: Genel endüstriyel kullanım için tasarlanan kelepçelerdir. Sağlamlık ve dayanıklılık ön plandadır. 

4. Bağlantı Mekanizması:

• Somun ve Vida Mekanizmalı Trifonlu Kelepçeler: Somun ve vida kullanılarak sıkıştırılan ya da gevşetilebilen kelepçe türüdür. Bu aksiyonları hızlı ve kolay biçimde sağlamak için genellikle uygun bir tornavida kullanılması gerekir. Bazı kelepçelerin sahip olduğu özel sıkma-gevşetme mekanizmalarına uygun üretilen özellikli tornavidalar gerekebilir. 

• Kapaklı (Quick Release) Trifonlu Kelepçeler: Hızlı montaj ve demontaj sağlamak için tasarlanmış kelepçe türüdür. Çıt-çıt şeklinde parmak müdahalesiyle kilitlenen ve açılan pratik ancak dış müdahalelere karşı daha savunmasız bir seçenektir. Bazı modellerinde güvenlik için daha gelişmiş kilitlenme sistemleri de mevcuttur.

Bu özellikler haricinde iki adet trifonlu kelepçe çeşitleri mevcuttur. Bunlar kısa trifonlu kelepçe ve uzun trifonlu kelepçe olarak ayrılır. Kısa ile uzun trifonlu kelepçe boyutları itibarıyla aynı olsa da trifon boyutu daha uzun olacak şekilde üretilir. Bu değişiklik daha fazla yük taşımayı ve daha uzak bir platforma sabitlemeyi mümkün hale getirir. Genellikle güvenlik açısından daha üstün olması sebebiyle doğalgaz borularının dikey, yatay veya düşey olarak sabitlenmesinde tercih edilir. Yangın tesisat borularının sabitlemesinde de 2’’ standart ölçüdeki kelepçeler kullanılır.

TRİFONLU KELEPÇE BOYUTLARI

Trifonlu boru kelepçesi, birçok uygulama için farklı boyutlarda, malzeme kalınlığında ve çap özelliklerinde olabilir. Burada belirleyici kriter, birlikte kullanılacağı borunun kalınlığı ve çapıdır. Bu üç değişken, boru veya hortumla en iyi şekilde sabitleme performansı için doğru şekilde eşleştirilmelidir. Kelepçe boyutları genel anlamda şöyle özetlenebilir:

Çap Boyutları:

Trifonlu kelepçelerin çapları genellikle 20 mm ile 200 mm arasında değişebilir. Bu, kelepçenin kullanılacağı borunun çapına uygun olarak seçilir. Doğru eşleştirme yapılmadığı takdirde kelepçenin boruyu sabitleme performansı düşük olacaktır.

Uzunluk:

Kelepçelerin uzunlukları, bağlantı elemanının genişliğine bağlı olarak belirlenir. Tipik olarak, trifonlu kelepçelerin uzunlukları 50 mm ile 300 mm arasında değişebilir. Bazı özel uygulamalara göre bu boyutlar artı ya da eksi yönde değişebilir.

Malzeme Kalınlığı:

Trifonlu kelepçelerin malzeme kalınlığı, dayanıklılık ve sıkıştırma gücünü etkiler. Malzeme kalınlıkları genellikle 1 mm ile 3 mm arasında değişir. Sabitlenen malzemenin özelliği, boruların esnekliği ve maliyet gibi kriterler kelepçenin malzeme kalınlığını belirleyen faktörler arasında sayılabilir. 

Örnek olarak, bir trifonlu kelepçenin ölçüsü şu şekilde ifade edilebilir: 

Çap: 50 mm, Uzunluk: 150 mm, Malzeme Kalınlığı: 2 mm

Kelepçelerin standart ölçüleri inç değeriyle de ifade edilir. Standart olarak 1/8’’ ile 21/2’’ aralığındadır. En sık üretimi yapılan ölçüler ise şöyledir:

• 1/2’’

• 3/4’’

• 1’’

• 1 ¼’’

• 1 ½’’

• 2’’